کوله پشتی از تجهیزاتی است که برای حمل لوازم و وسایل مورد نیاز از آن استفاده میشود به عبارت دیگر تمام وسایل مورد نیاز یک کوه نورد باید درون وسیله‌ای قرار گیرد که این وسیله کوله پشتی (Back pack) نام دارد. کوله پشتی باید دارای ویژگی‌هایی باشد که بتوان از آن به راحتی بیشترین بهره را برد. بنابراین انتخاب کوله پشتی مناسب و تنظیم صحیح آن روی بدن، دو مسئله بسیار مهم به شمار می‌آیند.
انتخاب کوله پشتی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این وسیله همراه همیشگی شماست. در چند سال اخیر شرکت‌های معتبر جهان کوله پشتیهایی با کاربردهای مختلف، در ابعاد و سایزهای مختلف طراحی کردند که کار کاربر را در انتخاب کوله مورد نظر، آسان‌تر کرده است.
کوله باید دارای پارچه‌ای انعطاف پذیر و مقاوم در برابر نفوذ آب، کاور مخصوص ضدآب، تسمه‌هایی با اسفنج نرم و قفل شونده برای شانهها و کمر، با رگلاژ و عرض مناسب باشند و همچنین باید دارای پشتی و زین داخلی استاندارد برای جلوگیری از فشار مضاعف به کمر فرد، شانهها و ستون مهره‌ها باشد تا صدمه جبران ناپزیری به کوهنورد وارد نشود.
ویژگی‌های مهم و تعیین کننده در هنگام خرید به صورت زیر است:
جنسیت فاکتور بسیار مهمی است چرا که فیزیک بدنی آقایان با خانم‌ها تفاوت فراوانی دارد و به همین دلیل شرکت‌های معتبر کوله‌هایی ویژه بانوان و آقایان طراحی می‌کنند. خانم‌ها عموما نسبت به آقایان استخوان بندی ریزتر و ظریف‌تری دارند، شکل پایین تنه و خصوصا، فیزیک استخوان لگن آنها متفاوت است و سرشانه‌های بزرگی ندارند. کوله‌های مناسب خانم‌ها با علایمی مثل Women, Lady, SL, ND, W و اشکالی مثل گل شیپوری مشخص میشود که بستگی به کمپانی سازنده دارد. البته آقایانی هم که دارای استخوان بندی ریزتری هستند میتوانند از این کوله‌ها استفاده کنند.
کوله پشتی خانم‌ها و آقایان
همانطور که می‌بینید کوله خانم‌ها کشیده‌تر، دارای بندهای کوله نزدیک به هم و کمربندی باریک تر و با شکلی قوس‌دار است که کوله پشتی بهتر روی استخوان لگن خانم‌ها بنشیند. نکته دیگر اینکه آقایانی هم که دارای استخوان بندی ریزتری هستند میتوانند این کوله‌ها را نیز در موقع خرید امتحان کنند شاید برای آنها مناسب‌تر باشد.
هنگام خرید یک کوله پشتی نوع برنامه‌ای که قصد اجرای آن را دارید را مد نظر قرار بدهید. بدین منظور شرکت‌های سازنده کوله پشتی، برای فعالیت‌های مختلف کوله پشتی‌های مختلفی طراحی و تولید می‌کنند مثل کوهنوردی، کوهنوردی فنی یا آلپی، طبیعت‌گردی و کمپینگ، سنگنوردی، غارنوردی و... .
کوله پشتی‌های طبیعت گردی: دارای جیب‌های مختلفی اطراف کوله هستند و در برخی مدل‌ها یک کوله کوچک به کوله اصلی متصل شده که میشود آن را جدا کرد و وقتی اطراف کمپ می‌خواهید گشت و گذار کنید همراه ببرید.
کوله پشتی‌های کوهنوردی: برای حمل بار در ساعت‌های طولانی مناسب بوده و جیب‌های کمتری در طرفین دارند.
کوله پشتی‌های فنی و آلپی: کشیده‌ترین شکل را دارند و گاها از جیب در اطراف آنها هم خبری نیست همچنین طراح در طراحی آنها برای حمل وسایلی مانند چوب اسکی، کرامپون، تبرهای یخ جایی را در نظر گرفته است.
کوله پشتی سنگنوردی: کولهای باریک و بلند که از عرض پهلوهای سنگ نورد باریک‌تر است تا دست‌های سنگنورد مانور بیشتری داشته باشند و سنگنورد بتواند به راحتی از میان تنوره‌ها و شکاف‌ها عبور کند.
کوله پشتی یخنوردی: کولهای کاملا ضد آب با ویژگی‌های کوله سنگنوردی اما دارای بندهای مخصوص جهت حمل وسایل یخنوردی.
کوله پشتی غارنوردی: کولهای بسیار کشیده و استوانه‌ای شکل، با ظاهری بسیار ساده.
کوله پشتی جهت برنامه‌های ویژه: مانند امداد و نجات، شکار، پیمایش دره و جنگل، حمل کودک، پیمایش کویر و باربری
البته برخی کمپانی‌های معتبر دارای کوله پشتی‌های اکسپدیشن هم هستند که مشخصات کوله‌های فنی را دارند، دارای وزن سبکتر و گنجایش بیشتر و در عین حال توان حمل وزن‌های بسیار بالاتر را نیز دارند و به همین علت قیمت‌های بسیار بالایی هم دارند.
حجم یا همان لیتر باریست که شما می‌خواهید درون کوله قرار بدهید. با این وجود حجم باری که درون یک کوله می‌توان قرار داد به دو واحد مختلف لیتر و یا اینچ مکعب بیان میشود. در واقع حجم دقیق یک کوله با واحد اینچ مکعب تعیین می‌گردد، اما به دلیل قابل فهم بودن برای همه، آن را به واحد لیتر تبدیل کرده و بیان می‌کنند و اینکه بعضی وقتها می‌شنویم حجم کوله مثلا ۶۰ لیتری دقیقا ۶۰ لیتر نیست به خاطر همین تبدیل است که ممکن است پس از تبدیل، عددی مثل ۵۹.۸۳ شود و دقیقا حجم ۶۰ لیتر را به ما ندهد ولی هیچ کجا حجم کوله به لیتر را به صورت اعشار بیان نمی‌کنند و در این مثال ۶۰ اعلام میشود. در کل این نکته مهمی نیست.
نکته مهم بعدی این است که برخی کوله‌ها به خصوص شرکت‌های آمریکایی دارای سایز بندی small, medium, large در کوله‌هایشان هستند که بین این سایز بندی‌ها شاهد اختلاف یکی دو لیتر هستیم اما از آنجا که در ایران اکثرا محصولات کشورهای اروپایی در بازار موجود است، با این مسائل کمتر مواجه می‌شویم.
حجم مناسب، به عواملی مثل: مدت زمان برنامه، فصل اجرا و نهایتا حجم وسایل یا بار کاربر بستگی دارد که بسته به این عوامل، کوله‌ها اندازه و اشکال متفاوتی دارند.
حالا سوال اصلی که برای همه ما موقع خرید پیش میاد این است که چه حجم کولهای بخرم. میدانیم که حجم مناسب به سه عامل بستگی دارد: مدت زمان برنامه، فصل اجرای برنامه و آخر هم حجم وسایل خود کوهنورد.
باز هم همه ما میدانیم که کوله برنامه 1 روزه با 3 روزه فرق دارد، حجم وسایل در زمستان از سایر فصل‌ها بیشتر است و هرچه وسایلمان حرفه‌ای‌تر و کم حجم‌تر باشند به کوله کوچکتری نیاز داریم. با این حال یک راهنمای عمومی برای حجم مورد نیاز می‌تواند به شرح زیر باشد؛
|
دوره سفر |
فصل |
بهترین حجم کوله |
|
|
اینچ مکعب |
لیتر |
||
|
5 شب و بیشتر |
تابستان |
4000-5000 |
65-80 |
|
بهار/ پاییز |
5000 بالاتر و |
80-90 |
|
|
زمستان |
5000 بالاتر و |
80-90 |
|
|
3 تا 5 شب |
تابستان |
3000-4000 |
50-65 |
|
بهار/ پاییز |
4000-5000 |
65-80 |
|
|
زمستان |
5000 بالاتر و |
80-90 |
|
|
1 تا 2 شب |
تابستان |
2500-3000 |
40-50 |
|
بهار/ پاییز |
3000-3500 |
50-55 |
|
|
زمستان |
4000-5000 |
65-80 |
|
|
فقط کوهپیمایی یک روزه |
تابستان |
1500-2000 |
25-35 |
|
بهار/ پاییز |
2000-2500 |
35-40 |
|
|
زمستان |
2500-3500 |
40-55 |
|
علاوه بر حجم، وزن بار هم بسیار مهم است. شاید تا به حال به این موضوع هیچ توجهی نداشتیم اما این یک نکته بسیار کلیدی در انتخاب کوله پشتی است. کوله پشتیهایی با حجم یکسان میتوانند برای حمل وزن‌های مختلفی طراحی شده باشند. حداکثر وزنی را که کوله مورد نظر می‌تواند تحمل کند توسط شرکت سازنده اعلام میشود. اگر ۲ کوله با مارک‌های یکسان، حجم‌های یکسان ولی وزن‌های مختلف دیدید، وزن کوله سبکتر الزاما دلیل بر تکنولوژی برتر نیست. بلکه به احتمال زیاد کوله سبکتر برای حمل وزن کمتری طراحی شده که باید ریز بین باشید و اطلاعات کوله‌ها را دقیق مطالعه کنید.
اندازه کوله باید متناسب قد شما باشد. اگر قد کوله برای شما کوتاه باشد فشار وزن کوله بیشتر در قسمت میانی کمر قرار می‌گیرد که در مدت زمان طولانی باعث درد در قسمت میانی کمر شما خواهد شد و اگر قد کوله بلند باشد روی عضلات سرینی قرار می‌گیرد و مانع در حرکت مناسب شما خواهد شد و تعادلتان را بهم خواهد زد. قبل از خرید کوله پشتی باید به این نکته دقت کنید، چیزی که کمتر کسی به آن اهمیت می‌دهد و اتفاقا بسیار مهم می‌باشد. هر کوله پشتی برای یک محدوده مشخص اندازه تنه کوهنورد مناسب می‌باشد (باسن تا گردن).
حال در موقع خرید کوله پشتی باید کولهای را بخرید که اندازه تنه شما در محدوده اندازه ذکر شده کوله پشتی باشد. چنانچه اندازه تنه شما برای دو سایز مختلف کوله مناسب بود همیشه اندازه کوچکتر را انتخاب کنید. البته در ایران که اکثرا کوله‌های اروپایی به فروش می‌رسد هر کوله تنها در یک سایز ارایه میشود اما اکثر کوله‌های آمریکایی حداقل در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ ارایه میشود و اینجاست که می‌توانید تفاوت تکنولوژی و دقت آمریکایی را با اروپایی مقایسه کنید. به همین دلیل، کاری که هنگام خرید در ایران باید بکنیم این است که چنانچه اندازه تنه ما در محدوده کوله انتخابی نبود باید یا به سراغ نوع دیگر برویم یا چنانچه اندازه تنه کوهنورد کوچک تر از محدوده بود و کوهنور مرد بود به سراغ مدل زنانه آن کوله برود.
از متعلقات ضروری کوله پشتی است که مهمترین کاربرد آن حفاظت از کوله پشتی در برابر باران می‌باشد. همچنین از روکش کوله برای تمیز نگاه داشتن کوله پشتی به هنگام حمل و نقل هم استفاده میشود. توصیه میشود در طول یک برنامه تنها به هنگام بارندگی از روکش کوله استفاده شود زیرا روکش کوله دسترسی به زیپ‌ها و ابزارهای متصل به کوله پشتی را مشکل می‌کند و امکان دارد باد آن را جدا کند. روکش کوله معمولا به همراه کوله عرضه میشود، اما در صورتی که قصد خرید روکش کوله را دارید به این ویژگی‌ها توجه کنید:
نکته‌ای که در انتخاب تمام کوله پشتی‌هایتان باید در نظر بگیرید این است که معمولا عمر کوله پشتی‌های کوهنوردی زیاد است (بیش از ده سال) به منظور حفظ سلامتتان در خرید این کوله‌ها کمی دست و دل بازی کنید، هزینه‌های درمان ناراحتی‌های حاصل از کوله نامناسب به مراتب بالاتر از هزینه خرید یک کوله پشتی خوب است.