همواره یکی از مهم ترین انتخاب های هر کوهنورد کفش است و این که چطور بتوانیم تشخیص دهیم که چه کفشی با چه مشخصاتی و یا در چه برنامه ای قابل استفاده است موضوع این بحث است.
کفش
در پیمایش های طولانی کفش مناسب نقش مهمی در سلامت پا دارد. کفش خوب، اصطکاک مناسبی دارد و مانع از سر خوردن شما روی سنگ های لیز می شود. کفش ارتباط مستقیم با سلامت پا دارد و احساس راحتی و توانایی بالاتری در طول سفر خواهید داشت. کفش خوب در روال خستگی و استقامت شما در طول برنامه، مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
مشخصات کفش های کوهنوردی
رویه و داخل کفش
در گذشته کفش ها از دوختن چرم های درست می‌شدند، کفشهای چرمی امروزه کمتر متداول هستند و جای خود را به کفش‌هایی با طرح‌های جدید و رویه‌هایی از الیاف مصنوعی و سایر مواد نو ترکیب داده‌اند. هر چند کفش ها درحال تغییر هستند ولی وظایف و کارهایی که باید انجام دهند، تغییر پیدا نکرده است. پیشرفت ساخت کفشها راحتی و ایمنی بیشتر را برای کوهنوردان حاصل کرده است.
انواع آن:
1-چرم (مصنوعی یا طبیعی)
2- پارچه های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) (عایق باد، رطوبت و قابل تنفس)
3-مواد نو ترکیب مانند کولار (پارچه ضربه گیر)
4- تین‌سولیت (Thinsulate) خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش های زمستانی
5-فایبرگلاس (در میان کوهنوردان ایرانی به پلاستیکی معروف است، برای کوهنوردی اصلا مناسب نیستند)
خصوصیات لازم رویه کفش:
۱- ضد آب باشد.
۲- قابلیت تعریق داشته باشد.
۳- تا حدی برای راحتی پا، نرم و قابل انعطاف باشد.
۴- محکم باشد.
۵- قابل ارتجاع باشد.
۶- مقاوم به سرما، گرما و عوامل محیطی باشد.
۷- بندها تا نزدیکی پنجه ی پا ادامه داشته باشد. (راحت تر است، بهتر کیپ می شود و درآوردن آن راحت تر است)
۸- تا روی پا و قوزک ها را بپوشاند.
کفی کفش (تخت کفش)
ویبرام Vibram
لایه ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف ترین آن نام تجاری "ویبرام" Vibram ایتالیا بوده، ماده‌ای سخت، ضد لغزش و پراستحکام است.
خصوصیات لازم برای کفی کفش باید شامل موارد ذیل باشد:
۱-ضربه گیر باشد.
۲-وضعیت استقرار کف پا را در داخل کفش حفظ کند.
۳- عاج های عمیق داشته باشد.
۴-اصطکاک خوبی داشته باشد.
۵-مقاومت مناسبی داشته باشد.
۶- انعطاف پذیری (بستگی به نوع کفش دارد)
موارد مهم انتخاب نوع کفش کوهنوردی
امروزه در کوهنوردی صحبت از کفشی که بتوان از آن در برنامه های مختلف در طول یکسال استفاده کرد، کاملا بیهوده است و باید برای هر برنامه خاص کوهنوردی، کفش مخصوص آن را تهیه کرد.
۱-اندازه کفش و راحتی پا
۲-قابلیت فنی (کوهنوردی در تابستان، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگنوردی، یخنوردی و ...)
۳- استحکام و جنس رویه
۴- درجه سختی زیره کفش (تخت کفش)
۵-دارای ساق بلند بین 14 تا 19 سانتی‌متر (مچ پا را محکم نگه داشته و خوب محافظت کند)
۶-تاریخ تولید کفش (چسبهای بکار رفته، تاریخ انقضایی بین 2 تا 5 سال دارند)
۷-برند و مارک معتبر
۸-قیمت مناسب
۹-گارانتی
اگر به انتخاب کفش مناسب اهمیت داده نشود، مشکلاتی برای کوهنورد پیش خواهد آمد از جمله؛
-پیچ خوردگی پا از ناحیه مچ
-کمردرد های مزمن
-پادرد
-تاول زدن پا
-در فصل سرما رطوبت ممکن است باعث یخ زدگی پا شود
- هدر رفتن بی جهت انرژی
-سر خوردن و آسیب های جسمی ناشی از آن
-لذت نبردن از سفر
_آسیب و تغییر شکل ناخن های پا
نکته های کاربردی در هنگام خرید کفش کوهنوردی
۱-پس از انتخاب نوع کقش مورد نظر براساس نیاز خود، جهت امتحان کفش کوهنوردی در فروشگاه، یک جفت جوراب ضخیم از نوعی که در فعالیت های خود به پا می کنید همراه داشته باشید. پای بسیاری از افراد در طول روز باد می کند، بنابراین خرید خود را در بعدازظهر یا غروب که پا در بزرگترین اندازه خود است، انجام دهید
۲- پیش از بستن بندهای، پایتان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ی پایتان را کاملاً در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.
۳-پس از مرحله یک بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد پایتان در داخل آن کاملاً راحت است.
۴-پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پایتان وارد نمی‌شود.
۵-بعد از پوشیدن پوتین و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره‌ی خارجی پای خود، مطمئن شوید پوتین از قوزک مچ پایتان محافظت میکند.
۶-به صورت کلی کفش کوهنوردی باید ۱ شماره از پایتان بزرگتر باشد ولی حتما باید کفش را بپوشید و با آن راه بروید، کفشهای کوهنوردی بدلیل ساخت به هیچ وجه جا باز نمی کنند!!!!
هشدار: هیچگاه برای اولین بار کفش نو را در یک برنامه سنگین استفاده نکنید!
ویژگی های کفش طبیعت گردی
-این نوع کفش عایق مناسبی برای رطوبت و نفوذ آب هستند
-تا حدی در مقابل سرما و گرما مقاومت دارند
-کفش مناسب ناهمواری های زمین را به پای شما منتقل نمی کندو موجب درد کف پای شما نخواهد شد
-بدنه ایی مقاوم دارد تا از سنگ ها و خارها آسیبی به ان وارد نشود
- نه تنگ و نه گاشد است تا حدی که با یک جوراب مناسب پشمی آب بندی شود و جای بازی نداشته باشد
-کفه آن روی سنگ و خار لیز نمی خورد
-مانع گردش خون بخصوص در مچ پا نمی شود
-بدون احساس ناراحتی یا زدن پا، باید بتوان برای 12 ساعت متوالی از آن استفاده کرد
انواع کفش کوهنوردی و طبیعت گردی
کفش کوهنوردی سنگین یک پوش(High Altitude climbing)
کفش های تک پوش سنگین از کفش های بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند و برای حرکت روی برف و یخ طراحی شده اند.
کاربرد:
برای صعودهای زمستانه در ارتفاعات کمتر از ۵۰۰۰ متر
برای صعودهای فنی در یخنوردی و میکس
کفش های کوهنوردی شامل کفش های ۳ پوش و ۲ پوش است که بیشتر کاربرد زمستانی و صعود ارتفاعات بلند مانند کوههای هیمالیا را دارد.
-این دسته از کفش ها به دلیل نوع ساختار و مواد به کار رفته در زیره ی کفش و رویه ی آن محافظ و عایق بسیار قوی در برابر سرما بوده در شرایط سخت زمستان سرد وارتفاعات بلند از پای کوهنوردان محافظت می کند.
-لازم به ذکر است منظور از ۲ پوش و ۳ پوش این است که کفش از ۲ یا ۳ لایه ی مجزا تشکیل شده است که در داخل هم قرار می گیرند.
توجه
• این کشفها ضدآب بوده و دوخت با نخ ندارند، رویه کفش با چسب یا دوخت ذوبی به زیره میچسبد و دارای تاریخ انقضا هستند!(به تاریخ تولید کفش دقت کنید)
• بدلیل زیره غیر انعطاف پذیر آن، تنها بروی برف و یخ به کارمی رود!
• هرگز کفشهای کوهنوردی سنگین در مکانهایی که برف وجود ندارد، نپوشید، خیلی زود، پایتان تاول خواهد زد!
کفش کوهنوردی سنگین دو پوش
کفش های کوهنوردی سنگین دو پوش از کفش های سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است. زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد. یک پوش آن کفشی کوچک و هم اندازه پای کوهنورد است و بجای بند کفش دارای چسبک است که برای بستن آن استفاده میشود و این کفش درون کفش اصلی که بزرگتر است قرار می گیرد . در زمان استراحت با کفش کوچک داخل چادر میشوند، تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند.
کاربرد:
• صعود قله های ۷۰۰۰ متری در فصل صعود(بهار و تابستان)
• صعود قله های کمتر از ۷۰۰۰ متر در (پاییز و زمستان)
• یخنوردی در ارتفاعات بسیار بلند
توصیه:
• در مسیرهای غیر برفی هرگز استفاده نکنید. (باعث تاول پا میشود)
• پس از خرید و قبل از استفاده از آن در یک برنامه سنگین، آنها را در یک برنامه سبک به پا کنید و بیازمایید.
• هرگاه با یک کفش جدید به کوه میروید به محض ایجاد سوزش در نقطه ای از پایتان سریعا آنرا با چسب بپوشانید. ادامه حرکت با همان وضع پاهایتان را زخم و حرکت را آزار دهنده میکند.
• به علت سنگین و حجیم بودن این کفشها در هنگام حرکت روی شیبهای کم و مخصوصا سراشیبی ها بند پوش داخلی را باز یا شل ببندید تا راحت تر حرکت کنیدو در برنامه های فنی و استفاده از کرامپون بند ها را محکم تر ببندید تا پای شما در کفش بازی نکند.
همیشه در طول برنامه کفش را خشک نگاه دارید.
• از گتر مناسب استفاده کنید. استفاده از سوپر گتر ها که تمام سطح کفش را میپوشانند در افزایش نگهداری گرما موثرند.
• پوش داخلی کفش را با خود به کیسه خواب ببرید تا برای استفاده در روز بعد گرم بمانند. به پا کردن یک کفش یخ زده گاهی موجب یخزدگی انگشتان پا قبل از حرکت میشود.
• جوراب خوب نقش مهمی در افزایش کارایی کفش شما دارد. جوراب اضافه را فراموش نکنید.
مراقب سنگها باشید. جنس پوش خارجی بعضی از این کفشها سخت بوده و ممکن است در اثر ضربه شدید بشکند.
• در شرایط اضطراری یا در مواقعی که از کفش دوستانتان استفاده میکنید، میتوانید با پوشیدن جوراب اضافه یا کم و زیاد کردن کفی کفش، سایز آنرا یک شماره کم و زیاد کنید.
اضافه بند کفش را در ساق کفش یا گتر جمع کنید. باز کردن بند کفش یخ زده شما را دچار دردسر میکند. مخصوصا اینکه مجبورید برای اینکار دستکش خود را نیز درآورید.
• یک توصیه دوستانه از خرید کفشهای پلاستیکی (رویه فایبرگلاس) دو پوش خودداری کنید.
کفش های هیمالیانوردی
کفش سه پوش از کفش های سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، پوش اول آن یک گتر بلند است که بر روی کفش قرار می گیرد و به دور کفش دوخته شده و تمام رویه و اطراف کفش را در بر می گیرد. تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند. این کفشها برای شرایط بسیار سرد و صعود برف و یخ ساخته شده اند.
کاربرد:
صعود ارتفاعات ۸۰۰۰ متری هیمالیا
صعود ارتفاعات بالای ۷۰۰۰ متر در زمستان
کفش های کوهنوردی فنی
شامل کفش های که وزن سبکی دارند دارای ساق‌بلند (۱۴ تا ۱۹ سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه داشته و خوب محافظت کند. زیره این کفش تاحدی انعطاف پذیر است و رویه آن عموماً پارچه های ضد آب یا چرم است.
-این کفش ها شامل کفش های قوی کوهنوردی است که تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند و برخی به دلیل ویژگی لایه های مصرف شده در تولید آن ها قابل استفاده در صعود های بلندو زمستانی نیز می باشد.
-این کفش ها باید علاوه بر سبکی عایق قوی حرارت نیز باشند و در طراحی ساختار آنها راحتی پا و قابلیت مانور دادن با کفش ها بسیار مهم است.
-این کفش ها اغلب دارای ساق بلند تری نسبت کفش های تک پوش کوهنوردی بوده و اساسا جنس زیره ها، عایق های حرارتی رویه ی کفش با سایر کفش های تک پوش متفاوت است.
توجه:
• هرگز برای برنامه های حتی یک روزه زمستانه، نپوشید!
• به دلیل داشتن دوخت بروی کفش نباید از با آن ها در مسیر های سنگ لاخی یا فرود از شن اسکی استفاده کرد.
• پوتین سربازی یک نمونه ارزان و البته کفی (زیره) ضد لغزش ندارد، بنابراین دور آن را یک خط بکشید. لطفا!
کفش کوهنوردیBack Packing
-این بخش شامل کفش های نیمه سنگین کوهنوردی است.
-برای صعود های چند روزه در فصل های پاییز و بهار و تابستان قابل استفاده است و برخی از آن ها که لایه گورتکس یا سیمپاتکس دارند برای صعود زمستانی کاملا سبک کاربرد دارند. دارای ساق‌بلند (۱۴ تا ۱۹ سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه داشته و خوب محافظت کند . زیره این کفش کمی انعطاف پذیر است،
کاربرد:
• برنامه و صعودهای چند روزه ۳ فصل
• برنامه های صعود زمستانی یک روزه (اگر لایه گورتکس داشته باشد)
-اغلب فاقد محل نصب کرامپون ثابت هستند.
-از ویژگی های این کفش ها دقت در انتخاب زیره ی مناسب جهت تسهیل در حمل کوله پشتی و بارهای سنگین در مسیر ها راهپیمایی طولانی است.
-این کفش ها دارای زیره ی قابل انعطاف تری نسبت به انواع قبلی هستند.
کفش کوهپیمائی یا ترکینگ
این کفش مناسب طبیعت گرد‌های حرفه ایی و تا حدی کوهنوردی (تا ۴۰۰۰ متر) است. در مقابل سرما مقاومت خوبی دارد . سبکتر از کفش های کوه هستند و مقاوم در مقابل نفوذ آّب بسته به جنس مقاومند.
-ترکینگ به معنای سفر پیاده در مناطقی است که اصولا وسیله ی نقلیه آنجا نباشدیا امکان آمدن آنها وجود نداشته باشد.
-ترکینگ معمولا به پیاده روی روی مسیر های گوناگون اطلاق می شود اما به پیاده روی های ماجراجویانه طی چند روز هم گفته می شود.
-بیشتر کارهای طبیعت گردی و کوهپیمایی های سبک در این دسته طبقه بندی می شوند.
-این بخش شامل کفش های سبک کوهپیمائی است و از آن ها باید در حد صعود های یک روزه انتظار داشت و به دلیل داشتن دوخت در روی کفش نباید از آن ها در مسیر های سنگ لاخی یا فرود از شن اسکی استفاده کرد.
باید توجه کنید :
-هرگز بند کفش خود دور مچ پا نبندید.
-ناخن های خود را قبل از برنامه بگیرید
-بعد از برنامه کفش را تمیز کرده و وارسی کنید آسیب جدی ندیده باشد.
-جوراب مناسب حوله ایی یا پشمی برای کفش خود تهیه کنید.
(کفش های رانینیگ و واکینگ بسیار سبک هستند و مناسب طبیعت گردی نمی باشند)
کفش راهپیمائی
Walking – Hiking
هایکینگ یک فعالیت ورزشی بسیار جذاب و مسرت بخش است و به راهپیمایی و عبور از مسیر های نیمه پست و ناهموار، محیط های جنگلی و دل طبیعت و دامنه ی کوهها اطلاق می شودو مدت آن نیز بسته به نوع شرایط می تواند بین یک یا چند روز طول بکشد.
این کفش ها شامل کفش هایی است که در مسیر های ساده قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شکوک گیر استفاده شده است.
کفش دره نوردی
کفش های دره نوردی از ورود گل و لای و شن به داخل کفش جلوگیری می کنند و اصطکاک قابل ملاحظه ایی در محیط های خیس و مرطوب ایجاد می کنند. اساسا کفش های اپروچ با کفی مناسب می توانند به خوبی در دره نوردی به کار گرفته شوند. این نوع کفش،نباید قدیمی باشد چون کفی آنها بسیار لیز می شود و برای شما مشکل ساز خواهد بود.